Gevangenschap van Rients Westra

Nadat hij door verraad wordt opgepakt volgt een langdurige gevangenschap op verschillende locaties met een fatale afloop.

Groningen - Huis van Bewaring & Scholtenhuis

Bij de razzia van 22 nov. 1943 in Sexbierum e.o. wordt Rients Westra opgepakt en afgevoerd naar Groningen. Hij belandt daar in het huis van bewaring in afwachting van verhoor. Zoals hij later in de 2e clandestiene brief schrijft wordt hij vanaf donderdag 25 nov. 3 dagen, zondere slaap en eten, achter elkaar verhoord. Daarna houden de verhoren grotendeels op. Hij blijft gevangen in Groningen tot 24 december '43.

Assen - Huis van Bewaring

Een dag voor de Kerst wordt hij plotseling [met Bruinsma, Oswald, Schuil, Rondaan]  naar Assen afgevoerd. Mogelijk hebben de Duitsers lucht gekregen van een ophanden zijnde bevrijdingsactie. Rients wordt in Assen in het Huis van Bewaring in een cel gezet samen met Lolle Rondaan. 

De verloofde van Lolle [Riek Stork] schrijft in haar Dagboek [11-2-1944] over een verblijf van Lolle [via Utrecht] in de gevangenis van Scheveningen. Rients noemt dit niet in zijn clandestiene brief.  De mannen blijven vermoedelijk in Assen.

Vanuit het Huis van Bewaring Assen wordt Rients op 14 februari met de 5 medegevangenen  voorgeleid voor het Polizeistandgericht dat in hetzelfde gebouw zetelt. Na de zitting waarbij het doodvonnis wordt opgelegd aan vijf van hen, gaan hij terug de cel in [met Lolle] en schrijft een afscheidsbrief [vermoedelijk nooit verzonden]. 

Amsterdam - Polizeigefangnis I. (Weteringschans)

De volgende ochtend om 5.30 u. gaat hij op transport naar Amsterdam in een autobusje met 6 man bewaking. Hij wordt samen met Schuil, Oswald, Rondaan en Bergsma naar de Polizeigefangnis I., Kleine Gartmansplantsoen 14 [Weteringschans] gebracht. Samen zitten ze in één cel. Ze brengen de tijd door met gebeden terwijl het licht aanblijft. Rients slaapt goed.

In een brief van Riek Stork [verloofde van Lolle] is sprake van bezoek die nacht door een dominee Le Roy aan Lolle. Mogelijk is deze dominee bij de mannen in de cel geweest.

De volgende ochtend ontvangen ze een pakket van het Rode Kruis en elk 10 cigaretten. Er wordt voorgelezen uit het zakbijbeltje van Folkert Bergsma. 's Middags is er nog gebeden. Om 16.00 u. worden Lolle, Folkert en Gerrit uit de cel gehaald. Twee minuten later krijgen Gerben en Rients te horen dat ze "geluk hebben gehad". Rond 17.00 u. wordt Rients met Gerben in een andere cel geplaatst. Twee dagen later wordt Gerben uit de cel gehaald zonder dat Rients weet wat er gebeurd (ook weken later niet). Gerben is die dag geexecuteerd.

Rients blijft drie weken alleen in de cel zitten en heeft het zwaar. Een week na het vertrek van Gerben deelt hij zijn cel 1 nacht met een vader en zoon. Hij vraagt ze naar zijn vrouw te schrijven dat hij nog in leven is.  Hij heeft ondertussen veel steun aan het lezen in de bijbel.

Na drie weken [10 maart] wordt hij naar een andere afdeling overgeplaatst en deelt hij zijn cel met meerdere mannen (2, 3 of vier man). Gedurende het verblijf in Amsterdam mag hij (vanaf mei) één keer per maand schrijven en ontvangt hij (met vertraging) brieven van zijn vrouw. Van het Rode Kruis ontvangt hij 23 mei opnieuw een pakket. Aukje Westra-Bruinsma bezoekt haar man eind juni/ begin juli.

De gevangenschap in Amsterdam eindigd in augustus 1944.

's Hertogenbosch - Kamp Vught

Vanuit Amsterdam gaat Rients op transport naar Kamp Vught (bij 's Hertogenbosch). Hij wordt daar op 12 Augustus 1944 officieel geregistreerd als gevangene. Hij wordt tewerk gesteld bij Philips zonder dat hij buiten het kamp mag werken. Ook vanuit Vught schrijft hij nog een 'legale' brief.

Oraniënburg, Duitsland - KZ Sachsenhauzen

Vanuit Kamp Vught wordt hij op 29-08-1944 op transport gezet naar Duitsland. Hij komt terecht in Oraniënburg ten noorden van Berlijn.  Oranienburg is de plaats waar concentratiekamp Sachsenhausen ["Arbeit macht Frei"] is gevestigd met verschillende buitenkampen. 

In dit kamp wordt Rients herenigd met Jelle Bruinsma die na de rechtszaak in Assen vanaf 10 maart 1944 ook in Kamp Vught heeft gezeten en vanaf 31 mei in het buitenkamp Venlo. Jelle blijft tot de bevrijding gevangen in Sachsenhausen en maakt de beruchte dodenmars vanaf 20 april 1945 mee. Rients wordt nogmaals verplaatst naar een ander kamp.

Aurich, Duitsland - KZ Engerhafe

Op 16-10-1944 komt hij aan in arbeitslager Engerhafe, een buitenkamp van concentratiekamp Neuengamme, nabij Aurich, Noord Duitsland. De omstandigheden in het kamp zijn zwaar en zeer slecht.

"De gevangenen werden dagelijks om 4 uur 's ochtends gewekt door de bewakers, om vervolgens een mager ontbijt te krijgen. Daarop volgde het appel. Om op hun werkplaats te komen moesten de gevangenen vervolgens drie kilometer lopen naar het station van Georgsheil. Vanaf daar werden ze dan naar Aurich gebracht. De gevangenen moesten dan opnieuw lopen, in dit geval door Aurich naar de plek waar ze moesten werken. Aldaar kregen ze kolenschoppen die niet geschikt waren voor het werk, dat bestond uit het graven van 2,5 meter diepe geulen in de kleigrond. De verzwakte mannen moesten werken zolang het licht was, daartoe gedwongen door de gewelddadige bewakers. Dan volgde de terugweg, waarbij gevangen die te verzwakt waren om het tempo te volgen werden aangevallen door de bewakers. Eenmaal terug in Engerhafe kregen de gevangenen een waterige soep met kool en enkele aardappelen." [Bron: Wikipedia

Rients overleeft deze omstandigheden niet en overlijd op donderdag 30-11-1944: 

"Een kortstondige ziekte maakte een einde aan dit kostbare leven. Een ooggetuige, die aan zijn
sterfbed gestaan heeft, getuigde van het sterk geloof van Westra."
[Bron: De Zwerver jan. 1947]

Als doodsoorzaak wordt dysenterie geregistreerd. In de praktijk werd door de SS-arts die de dood constateerde maar wat opgeschreven bij de registratie.

Rients wordt begraven op het kerkhof van Georgsheil (3 km van Aurich vandaan) in hetzelfde graf en tegelijk  met Willem Heine (21 jr, Woudenberg), Bronislaw Waleka (25 jr. Random, Polen). Ze worden naakt 1 meter diep onder de grond begraven.



Foto Westra

De laatste (politie)foto van Rients, huis van bewaring of Scholtenhuis, december '43 Groningen

[Bron: beeldbankwo2.nl - Verzetsmuseum Friesland/ Oorlogs & Verzetsmateriaal Groningen]